Windows

ویندوز در گذر زمان

در واقع ویندوز که در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین سیستم‌عامل‌های جهان است، از یک پروژه تحقیقاتی ساده شروع شد. این پروژه که MS-DOS نام داشت، مورد توجه شرکت بزرگ IBM قرار گرفت و این شرکت برای کشف افق‌های نوین خود، 50 هزار دلار خرج کرد تا پروژه MS-DOS را از بیل گیتس و مایکروسافت خریداری کند. بدین‌ترتیب مایکروسافت تلاش خود را برای طراحی و ساخت اولین سیستم‌عامل جهان برای کامپیوترهای شخصی (PC) آغاز کرد. البته MS-DOS تکمیل‌یافته پروژه QDOS شرکت زیراکس بود.
شرکت بزرگ IBM همواره اولویت را به ساخت و طراحی سخت‌افزار داده است. در آن زمان نیز آنها موفق به ساخت اولین کامپیوتر شخصی جهان شده‌ بودند اما نرم‌افزاری در اختیار نداشتند تا در آن اجرا کنند و به همین دلیل رو به پروژه مایکروسافت آوردند.
بعدها مکینتاش کلاسیک به عنوان اولین کامپیوتر شخصی وارد بازار شد. این کامپیوتر مشکلات عجیبی داشت، مثلا امکان استفاده همزمان از صفحه کلید و ماوس در آن وجود نداشت! اما نقطه عطف تکامل ویندوز را در جایی غیر از مایکروسافت باید جستجو کرد:
یک روز Dave Cutler سرپرست تیم تحقیقاتی VMS، که از کمبود امکانات و منابع مالی خسته شد بود، پروژه VMS را به مایکروسافت واگذار کرد. او می‌دانست با حمایت و پشتکار گیتس می‌تواند به آرزوی چندین ‌ساله خود جامه عمل بپوشاند. علاوه بر آن Paul Leach که یکی از موسسان شرکت Apollo بود پس از فروش شرکت به Hewlett Packard از عضویت در هیئت مدیره آن استعفا داد و به مایکروسافت پیوست تا یکی از طراحان اصلی NCS (سیستم پردازش شبکه) باشد. به این ترتیب بود که مایکروسافت کار بر روی سیستم عامل ویندوز را آغاز کرد و نسخه‌های آن را به تدریج روانه بازار ساخت.

شکل1 : نمایی از ادیتور MS-DOS

ویندوز 1.0اولین نسخه ویندوز به نام ویندوز 1.0 در تاریخ 20 نوامبر سال 1985 وارد بازار شد. این سیستم عامل که در ابتدا Interface Manager نام داشت به اصرار Rowland Hanson مدیر بخش بازاریابی شرکت، ویندوز نام گرفت و در نهایت با استقبال کاربران مواجه نشد. ویندوز 1.0 یک سیستم عامل بسیار ساده بود که توانایی اجرای تنها چند برنامه ابتدایی مثل Word، Notepad، تقویم و ساعت را داشت. ویندوز مشکلات فراوانی داشت، به عنوان مثال هیچ آیکونی برای Recycle Bin وجود نداشت تا فایل‌های حذف‌شده در آن یافت. مایکروسافت برای از بین بردن مشکلات ریز و درشت این ویندوز کمک‌های فراوانی از شرکت اپل گرفت، شرکتی که مکینتاش را با حداقل نارسایی و حداکثر بهره‌وری وارد بازار کرده بود.

شکل 2: تصویری از دسکتاپ Windows 1.01

ویندوز 2.0ویندوز 2.0 روز نهم دسامبر سال 1987 به دنیای نوپای آی‌تی وارد شد و توانست هواداران زیادی جذب کند. در این ویندوز امکان استفاده از Word و Excel وجود داشت و می‌شد از بستن یک پنجره ویندوز برای خروج از آن استفاده کرد. ویندوز 2.0 از حافظه یک مگابایتی استفاده می‌کرد و در نسخه ویندوز 2.1  برای اولین بار امکان استفاده از(HMA (High Memory Area فراهم شد.

شکل 3: نمایی از محیط اکسپلورر Windows 2.03

ویندوز 3.0ویندوز 3.0 که در سال 1990 وارد بازار شد با جنجال‌های فراوانی همراه بود. شرکت اپل علیه مایکروسافت به دادگاه شکایت کرد و مدعی شد این ویندوز در 189 مورد قانون حق مولف (کپی‌رایت) را نقض کرده ‌است. آنها مدعی بودند این سیستم عامل به شدت شبیه نسخه جدید مکینتاش است ولی دادگاه تنها در 10 مورد مایکروسافت را محکوم کرد. در این نسخه با معرفی Virtual Memory کاربران توانستند حافظه بیشتری برای پردازش اطلاعات در اختیار داشته باشند. در آن زمان کارت‌های گرافیک به تازگی وارد بازار شده بودند و با پیشرفت صنعت ساخت کامپیوتر شخصی، استقبال از ویندوز 3.0 افزایش چشمگیری داشت. همچنین این ویندوز با انواع مختلف پردازشگرهای اینتل از 8086 و 8088 گرفته تا 80286 و 80386 سازگار بود. ماه‌ها بعد نسخه کامل‌شده این ویندوز با نام ویندوز 3،1 عرضه شد و دنیا را با بعدی جدید در صنعت کامپیوتر شخصی آشنا کرد: کارت صدا، درایو CD-ROM و برنامه‌های چندرسانه‌ای (مالتی‌مدیا). ویندوز 3.0 اولین سیستم عامل جهان بود که توانست در دو سال به فروش ده میلیون نسخه‌ای دست یابد و پایه محکمی باشد برای شروع سال‌های موفقیت‌آمیز حکومت ویندوز در دنیای مجازی!

شکل 4 : نمایی از محیط کار Windows 3.11

ویندوز 95 ویندوز 95 اولین سیستم عاملی بود که تنها بازار مصرف کامپیوترهای شخصی را هدف گرفته بود. ورود این سیستم عامل جدید به بازار مصادف با 24 آگوست سال 1995 بود و تنها دو سال زمان کافی بود تا به محبوب‌ترین سیستم عامل جهان تبدیل شود. ویندوز 95 توانسته بود بسیاری از نارسایی‌های موجود در MS-DOS و سایر محصولات ویندوز را رفع کند. به علاوه این ویندوز جدید توانست با از بین بردن نقاط ضعف نسخه قبلی (ویندوز 3.1) اولین سیستم عاملی باشد که مورد پذیرش تمام کاربران قرار می‌گیرد، آنچه که سود مالی سرشاری نصیب گیتس و مایکروسافت کرد.
جالب است بدانید برای اولین بار ویندوز 95 بود که از START در منوی اصلی ویندوز استفاده کرد؛ آنچه تا امروز در تمامی نسخه‌های ویندوز جایگاه خود را حفظ کرده است. به علاوه در این ویندوز جدید برای اولین بار وظایفی برای‌ «کلیک راست» تعریف شد. از لحاظ فنی نیز ویندوز 95 پیشرفت‌های چشمگیری داشت که از آن میان می‌توان به عملکرد بهتر اجرای برنامه‌های 32 بیتی و عملکرد بهینه MS-DOS اشاره کرد. سخت‌افزار مورد نیاز برای اجرای این سیستم عامل نیز
 Intel 80386 DX CPU ، رم 4مگابایتی و فضای 50 مگابایتی در هارددیسک بود.

شکل 5 : محیط ویندوز 95

ویندوز 98کاربران ویندوز 95 می‌پنداشتند ویندوز 98 تنها برای رفع مشکلات این ویندوز طراحی شده است اما با معرفی رسمی ویندوز 98 در تاریخ 25 ژوئن سال 1998 مشخص شد این ویندوز جدید تغییرات بسیاری یافته و امن‌تر و کاربردی‌تر از نسخه پیشین است. ویندوز 98 شامل درایورهای سخت‌افزاری جدیدتری بود و پشتیبانی بهتری از فایل سیستم‌ FAT32 به عمل می‌آورد. پشتیبانی از USB و مرورگر اینترنت اکسپلورر نیز در این نسخه پیشرفت‌های چشمگیری داشت.
در سال 1999 نسخه دوم این ویندوز  با نام Windows 98 SE وارد بازار شد که امکانات بسیاری داشت، از جمله امکان به اشتراک گذاشتن یک خط اینترنت به صورت شبکه LAN. همچنین نواقص گرافیکی و فنی ویندوزهای 95 و 98 در نسخه
 98 SE این نسخه را به بهترین و محبوب‌ترین نسخه از سیستم‌عامل‌های مایکروسافت بدل کرد. این نسخه حتی در حال حاضر نیز طرفداران فراوانی دارد.

شکل 6 : نمایی از Windows 98

ویندوز میلنیومدر سپتامبر سال 2000، مایکروسافت ویندوز Me (Millennium Edition) خود را معرفی کرد. این ویندوز که پیشرفته شده ویندوز 98 بود از نرم‌افزاهایی برای اجرای مالتی‌مدیا و ویژگی‌هایی برای اینترنت پشتیبانی می‌کرد.
این سیستم عامل همچنین دارای ویژگی به نام  System Restoreبود که از آن به بعد بر روی تمام نسخه‌های ویندوز تعبیه شد. ویندوز  Me‌پروژه یک ساله‌ای بود که به عنوان یک سیستم عامل موقت برای پر کردن فاصله زمانی بین ویندوز 98 و اکس‌پی به وجود آمد. البته انتقادهایی در مورد این سیستم عامل وجود داشت و آن را به عنوان یک سیستم عامل بی‌نظیر نمی‌شناختند و خیلی ها هم به آن لقب
Mistake Edition  (نسخه اشتباهی) دادند ولی به هر حال این سیستم عامل آخرین نسخه از سیستم عامل‌هایی بود که بر پایه هسته ویندوز  9x‌و  MS-DOS‌طراحی شد.

شکل 7 : نمایی از Windows Me

ویندوز2000ویندوز 2000 که برای استفاده در کامپیوترهای شخصی، سرورها و نوت‌بوک‌ها طراحی شده‌بود در روز 17 فوریه سال 2000 وارد بازار شد تا جایگزین ویندوز NT 4.0 باشد. چهار نسخه از این ویندوز منتشر شد: حرفه‌ای، سرور، سرور پیشرفته و سرور دیتاسنتر. در این ویندوز مایکروسافت توجه بیشتری به زبان‌های گوناگون مناطق مختلف دنیا از خود نشان داد. ویندوز 2000 از فایل سیستم NTFS پشتیبانی می‌کرد و در عین حال ویژگی‌های جدیدی چون خدمات Active Directory و به اشتراک گذاشتن فایل‌ها داشت. در ابتدا مایکروسافت مدعی بود این ویندوز امن‌ترین نسخه ویندوز است اما هجمه همه‌جانبه ویروس‌های چون Code Red و Nimda باعث شد شرکت هر ماه یک بسته (patch) جدید برای مقابله با این حملات منتشر کند؛ روندی که تا 9 سال پس از انتشار نسخه اصلی ادامه داشت. البته در ابتدا مایکروسافت قصد داشت این ویندوز را جایگزین ویندوز 98 و ویندوز NT 4.0 کند اما با استقبال ناامیدکننده کاربران از نسخه‌های اولیه آن، مجبور شد دومین نسخه ویندوز 98 را در سال 1999 وارد بازار کند.
مهندسان مایکروسافت با مشاهده مشکلات نسخه‌های قبلی تغییراتی در ویندوز 2000 اعمال کردند. به عنوان مثال در قسمت نسخه‌های مخصوص سرورها، تنها یک مشکل کوچک در ویندوز می‌توانست یک عملیات بزرگ را با مشکل مواجه کند. بنابراین آنها در نسخه سرور ویندوز 2000 برای اولین بار System Setting ای طراحی کردند که پس از بروز اشکال به طور اتوماتیک سرور را Reboot کند.

شکل 8 : نمایی از Windows 2000

ویندوز XPدر سال 2001 مایکروسافت ویندوز XP را به جهان معرفی کرد که در واقع ترکیبی بود از ویندوزهای NT ، 2000 ، 95 ، 98 و Me. این نسخه از ویندوز از ابتدا مشکلات امنیتی فراوانی داشت، تا آنجا که غول نرم‌افزاری دنیا مجبور شد سه بسته سرویس پک برای رفع نواقص آن طراحی کرده در اختیار کاربران قرار دهد. با ارائه این نسخه‌های جدید کم‌کم کاربران خانگی و شرکت‌ها ویندوز XP را به عنوان سیستم عامل اصلی کامپیوترهای خود انتخاب کردند. این محبوبیت تدریجی باعث شد این نسخه از ویندوز به محبوب‌ترین نسخه در تاریخ IT تبدیل شود و رکورد جدیدی از خود به جای بگذارد. حتی با ورود نسخه‌های جدیدتر ویندوز، بسیاری از کاربران در جهان همچنان از ویندوز XP استفاده می‌کنند و از محبوبیت این نسخه از ویندوز کاسته نشده است.

ویندوز ویستاآخرین نسخه از ویندوز که نسخه‌های کامل و نهایی آن وارد بازار شده، ویندوز ویستاست. این ویندوز در تاریخ 30 نوامبر سال 2006 معرفی شد. از نوآوری‌های نسخه 64بیتی آن نیز می‌توان به از بین رفتن محدودیت 4 گیگابایتی حافظه اشاره کرد. این ویندوز همچنین حالت Administrator را به حالت User Account Control تبدیل کرد تا امنیت بیشتری برای کاربران فراهم شود. با این حال، ویستا علی‌رغم ظاهر بسیار زیبا و امکانات فراوان و متنوع نتوانست جانشین خوبی برای ویندوز XP شود و همچنان بسیاری استفاده از نسخه قبلی ویندوز را ترجیح می‌دهند.
در حال حاضر مایکروسافت در حال آماده سازی نهایی ویندوز 7 است تا شاید بتواند مقبولیت قبلی خود را که با ویندوز ویستا از دست داده بود محددا به دست آورد.

شکل 9 : لوگوی اولیه ویندوز مربوط به ویندوز 1.0

شکل 10 : لوگو ویندوز مربوط نسخه 3.0

شکل 11 : لوگو ویندوز 95

شکل 12 : لوگو ویندوز 98

شکل 13 : لوگو ویندوز 2000

شکل 14 : لوگو ویندوز میلنیوم